In dit artikel wil ik je laten zien hoe ik op dagelijkse basis interacties opnieuw vormgeef en vooral; hoe simpel jij dat zelf ook kunt doen. Allemaal om meer energie in je werk te krijgen door iedereen volledig te betrekken en te activeren. Ik werk hiervoor veel met Liberating Structures. In dit artikel deel ik de vijf ontwerpelementen die in iedere Liberating Structure en zelfs in elke andere interactievorm zitten.

Interacties kun je vormgeven

De gesprekken die mensen met elkaar voeren zijn voer voor mijn creativiteit. Ik kijk naar interacties, denk na over hoe mensen de interacties die ze hebben kunnen verbeteren en ik begeleid sessies om die interacties opnieuw vorm te geven. In de praktijk betekent het dat ik met teams werk aan het optimaliseren van hun samenwerking. We verbeteren de manier van communiceren door te oefenen met luisteren, meer empathie te ontwikkelen en betere vragen te stellen. We voeren de écht belangrijke en goede gesprekken op een manier die mensen bij elkaar brengt.

Wat we zoal bereiken met deze goede gesprekken:

• effectievere brainstorms
• efficiëntere vergadervormen
• en vooral: leuker werk

Mijn dagen zitten vol met het verbeteren van deze conversaties. Er is zelfs een functietitel voor wat ik doe: human interaction designer.

Goede gesprekken voeren, lastiger dan gedacht?

Misschien vraag je je inmiddels af hoe iemand een goedlopende business heeft kunnen maken van het voeren van gesprekken…

Ik moet eerlijk bekennen, ik heb mezelf ook dikwijls met enige verbazing afgevraagd: “Dit is zo simpel, waarom doen mensen dit niet vaker?!

Het antwoord op die vraag is volgens mij tweeledig:

1. We maken niet genoeg tijd. De druk van tijd en geld maakt dat we waardevolle interacties vergeten.
2. We weten niet beter. De kennis en de tools om waardevolle interacties te voeren ontbreekt.

Het kan anders!

Dat het anders kan merk ik in mijn dagelijkse praktijk. Gelukkig zijn er steeds meer organisaties die de waarde van het goede gesprek inzien. Zij huren externe facilitators in om dit soort teamgesprekken op gang te brengen. Of nog beter: ze investeren in hun eigen mensen om ze te leren hoe ze dit soort groepsgesprekken zelf kunnen begeleiden.

Om verandering in onze interacties te brengen is het dus van belang om meer tijd te besteden aan deze interacties en tijd te besteden aan het vormgeven van deze interacties. Door meer tools voor waardevolle interacties te leren zul je veelzijdiger worden in het voeren van gesprekken en veranderen van interacties.

Voor mij kwam de grootste verandering toen ik zo’n twee jaar gelden Liberating Structures ontdekte. Deze set van interactiepatronen werkte zo vernieuwend en simpel tegelijkertijd dat ik direct fan was. Inmiddels kan ik niet meer zonder en leer ik anderen dagelijks om hun interacties opnieuw vorm te geven met behulp van Liberating Structures.

Liberating Structures zijn een verzameling interactiepatronen waarmee je iedereen in een groep kunt betrekken en ontketenen – van extravert tot introvert en van leiders tot volgers. Liberating Structures zijn eenvoudig te leren structuren voor interactie die zijn ontworpen om samenwerking en vertrouwen binnen groepen te verbeteren. Elke Liberating Structure houdt zich aan een reeks principes en ontwerpelementen. Je hebt geen certificaten, beoordelingen of uitgebreide training nodig. Iedereen kan Liberating Structures gebruiken met wat oefening en hulp van de grote gemeenschap. 

In dit artikel laten we zien dat we onze interacties structureel verkeerd aanpakken en wat Liberating Structures kunnen doen om dit te veranderen. Op die manier kun jij Liberating Structures makkelijk inzetten in jouw eigen praktijk.

Waarom standaard interactievormen niet werken

Iemand (we weten niet precies wie) heeft ooit gekozen voor een aantal interactievormen die we vervolgens klakkeloos op elke situatie zijn gaan toepassen. In ons streven naar efficiëntie en kostenbesparing hebben we genoegen genomen met middelmatigheid en oppervlakkigheid. Je zult deze interactievormen zeker weten herkennen. Je komt ze dagelijks tegen en je gebruikt ze vast ook veel. Begrijp me niet verkeerd; deze interactievormen zijn niet slecht. We passen ze alleen, zonder na te denken, op al onze interacties toe, dat is slecht.

Wat zijn die standaard interactievormen dan en wat zijn hun kenmerken:

• Presentatie – geeft maximale controle over de inhoud in handen van één persoon en heeft geen structuur om anderen te betrekken of te activeren
• Statusreport/-update – lijkt in wezen op een reeks presentaties, waarbij de controle over de inhoud in handen van één persoon tegelijkertijd is en zonder structuur om anderen te betrekken of te activeren
• Begeleide discussie – legt de controle in handen van één persoon voor het betrekken/activeren van een klein aantal deelnemers
• Brainstorm – biedt een structuur om een ​​paar mensen te betrekken/activeren bij het uiten van hun ideeën zonder beperkingen
• Open discussie – heeft geen controle over de inhoud en geen structuur om iedereen te betrekken en activeren

Bedenk je eens hoe vaak je een van deze interactievormen gebruikt voor jouw interacties. Vooral wanneer er meer dan 2 personen bij een gesprek betrokken zijn vervallen we in een van deze interactievormen.

Neem als voorbeeld de vergadering:

Een vergadering kan heel effectief zijn, maar is dat lang niet in alle gevallen. Meestal is er één iemand aan het woord en moet de rest luisteren. Ideeën inbrengen wordt al lastiger. Als je iedereen aan het woord wilt laten en wilt activeren dan ben je in een traditionele vergadering al gauw een half uur verder. Omdat dat niet efficiënt werkt proberen we krampachtig andere oplossingen te vinden binnen die bestaande interactievorm. Kijk maar eens naar de rondvraag aan het einde van vergaderingen. Daarin probeert men tevergeefs om een half uur aan informatie in 5 minuten te proppen. De rondvraag is immers dikwijls het sluitstuk dat als mosterd na de (zure) maaltijd komt. Omdat het niet lukt om iedereen goed aan het woord te laten, laten we het vaak maar helemaal achterwege. En als er wel een rondvraag is dan delen mensen lang niet altijd wat ze kwijt willen. Ze voelen zich opgehaast, niet serieus genomen of geloven toch niet dat er iets mee gedaan wordt.

Waarom Liberating Structures anders zijn

Liberating Structures maken het mogelijk om iedereen te betrekken ongeacht de groepsgrootte en verdelen de controle over de inhoud onder alle deelnemers.

Liberating Structures werken aan de hand van vijf micro ontwerpelementen die je vrij kunt gebruiken in elke situatie. Ze genereren levendige interacties en maken gebruik van een breder dynamisch bereik van intelligentie, verbeelding en creativiteit binnen een groep en binnen elk individu.

5 ontwerpelementen achter elke interactievorm

Deze vijf elementen bepalen het onderliggende ontwerp van alle interactiepatronen (microstructuren). Of het nou conventionele of nieuwe interactiepatronen zijn. De bedenkers van Liberating Structures noemen ze ontwerpelementen omdat je er keuzes in kunt maken op basis van wat je wilt bereiken.

De vijf ontwerpelementen lijken op het eerste gezicht geen rocket science. Dat zijn ze ook niet. Waar het om gaat is om voor elke interactie na te denken over hoe je ze wilt inzetten. Dit in tegenstelling tot het klakkeloos gebruiken van een standaard interactievorm.

De 5 ontwerpelementen zijn:

1. Structureren van de uitnodiging
2. Inrichting van ruimte en benodigde materialen
3. Hoe deelname wordt verdeeld
4. Hoe groepen worden geconfigureerd
5. Volgorde van stappen en tijdsverdeling

Als je de vijf ontwerpelementen analyseert in een conventionele presentatie of lezing krijg je het volgende rijtje:

• Een gestructureerde uitnodiging: luister naar mij
• Hoe de ruimte is ingericht en welke materialen er nodig zijn : stoelen in rijen of U-vorm richting de presentator, scherm, beamer en powerpoint slides
• Hoe deelname is verdeeld: bijna 100% van de totale tijd voor de presentator
• Hoe groepen zijn geconfigureerd: één groep, één presentator
• Volgorde van stappen en tijdsverdeling: grootste deel van de tijd een presentatie, mogelijkheid tot Q&A voor een klein deel van de tijd

Zoals Fisher Qua, Liberating Structures gebruiker van het eerste uur zegt:

“Dit DNA biedt een gedeelde ‘logica’ of patroon voor het beschrijven van hardnekkige elementen die aanwezig zijn in onze interacties. Door ons bewust te zijn van deze ontwerpelementen en ze te specificeren in verschillende configuraties, kunnen we beginnen met het opnieuw ordenen van wat mogelijk is. De algoritmische eenvoud van de micro ontwerpelementen biedt een mogelijkheid voor eindeloos inventieve toepassingen wanneer gebruikers interacties vormgeven, ze veranderen, ermee knoeien, spelen en nieuwe variaties combineren die eenmalig goed kunnen werken OF blijvend nuttig zijn in meerdere situaties.”

Probeer de ontwerpelementen maar eens terug te vinden in het voorbeeld van een vergadering. Waar kom je op uit?

Interacties vormgeven met Liberating Structures

Aan de hand van deze vijf ontwerpelementen en tien basisprincipes achter Liberating Structures zijn 33 andere interactievormen bedacht die je naar believen kunt inzetten, aanpassen en aan elkaar rijgen afhankelijk von jouw doelstellingen. Kijk hier maar eens naar alle huidige Liberating Structures. Ze zijn open source en je kunt ze direct gebruiken.

Naast de ‘standaard’ structures zijn er tientallen nieuwe structures in ontwikkeling. Er is een levendige gemeenschap van facilitators en liefhebbers die ervaringen delen, experimenteren en elkaar hulp vragen en bieden. Er is lang en goed nagedacht over de opzet en werking van Liberating Structures én ze blijven in ontwikkeling. Zo zou ik Liberating Structures niet betitelen als methodiek in de klassieke zin van het woord. Er zijn geen certificeringstrajecten nodig en je kunt de structures los van elkaar toepassen waar je maar wilt. Je kunt de structures ook in “ketens” aan elkaar rijgen, wat ze nog krachtiger maakt. Zo kun je van kort intermezzo ter kennismaking, tot een hele dag met een opbouwende keten, vormgeven met Liberating Structures.

Het leukste? En daarmee kom ik op het gedeelte waar ik zo enthousiast over ben:

Je kunt Liberating Structures inzetten zonder dat de andere betrokkenen, laat staan de organisatie eromheen, hoeft te weten dat het Liberating Structures zijn 😊.

Je hoeft dus feitelijk niet een systeem of methode te implementeren om effect te krijgen. Je begint gewoon. Je doet het. Je laat het de anderen ervaren. Voor je het weet ervaren jullie zelf de kracht van opnieuw vormgegeven interacties. Zo simpel is het!

Laten we eens testen of het echt zo makkelijk gaat…

Wat is een vraag die je graag door je hele team beantwoord zou willen zien?

Denk er even goed over na?

Heb je een vraag bedacht?

Oké, neem deze vraag mee naar jullie volgende overleg.

• Stel nu je vraag aan de hele groep. Leg er eventueel bij uit waarom deze vraag zo belangrijk voor je is en waarom je graag iedereens input wil horen.
• Vraag aan je collega’s om eerst even goed voor zichzelf na te denken. Laat ze in stilte tot hun eigen antwoord komen.
• Na een minuut vraag je iedereen om even tweetallen te vormen en hun antwoorden met elkaar te delen.
• Twee minuten later vraag je alle tweetallen om een ander tweetal te zoeken en samen een viertal te vormen. Nodig de viertallen uit om hun meest opvallende antwoorden met elkaar te delen en op zoek te gaan naar patronen en andere opvallendheden in hun antwoorden.
• Maak na vier minuten een korte ronde om de meest opvallende patronen en overeenkomsten met elkaar te delen.

Voila, je hebt zojuist de structure 1-2-4-All gedaan.

Nu zou ik je kunnen vertellen waarom dit zo’n krachtige en makkelijke werkvorm is en dat het de moeder van alle Liberating Structures is, maar nog veel beter werkt het als je dat zelf ervaart.

Dus..

Probeer het zelf!

Twijfel niet langer. Download het gratis e-boek Liberating Structures en start met experimenteren. Laat je me weten hoe het ging? Als je vragen hebt, help ik je graag verder. Stuur me dan gerust een berichtje.

In dit artikel heb ik je laten zien wat er mis is met onze dagelijkse interacties en hoe je deze interacties gemakkelijk opnieuw kunt vormgeven. Door de vijf ontwerpelementen van Liberating Structures bewust in te zetten in elke interactie die je ontwerpt (voorbereidt) haal je meer plezier en voldoening uit je interacties en kun je alle deelnemers van iedere groepsgrootte betrekken en activeren.

Wil je zelf aan de slag met Liberating Structures?

Ervaar dan zelf in twee dagen meer dan 20 Liberating Structures die je helpen om jouw werk leuker, beter én makkelijker te maken. Kom naar de Liberating Structures immersion workshop op 15 en 16 oktober 2020 in Leiden.